ROCZNICA ŚMIERCI JERZEGO NOWOSIELSKIEGO

---

ROCZNICA ŚMIERCI JERZEGO NOWOSIELSKIEGO
Dziś, 21.02.2012 r. mija 1-sza rocznica śmierci profesora Jerzego Nowosielskiego.
Parafia Greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy zaprasza dziś o godz. 18:15 do cerkwi autorstwa prof. Nowosielskiego na Parastas (nabożeństwo żałobne) w intencji Jego duszy. Po nabożeństwie w Domu Rekolekcyjnym odbędzie się:
- ok. godz. 19:30 projekcja filmu z wmurowania kamienia węgielnego w czasie budowy wspomnianego obiektu
- chwila refleksji i wspomnień o malarzu.
Ks. Piotr Baran

 

Nota biograficzna
Jerzy Nowosielski (7.I.1923 – 21.II.2011)
Malarz, myśliciel, teolog, pedagog, autor licznych polichromii; studiował w Kunstgewerbeschule (1940-1942) u S. Kamockiego, w krakowskiej ASP (1945-47) u E. Eibischa; zatrudniony w krakowskiej WSSP (1947-49); łódzkiej WSSP (1957-62), krakowskiej ASP (1962-93), od 1976 profesor; członek Grupy Młodych Plastyków, współzałożyciel i członek II Grupy Krakowskiej (od 1957). Laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1973), Nagrody im. Św. Brata Alberta (1978), Nagrody im. Jana Cybisa (1985), Nagrody Fundacji Kultury Polskiej (1995), Nagrody Krzyża Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski (1998), Nagrody im. Jerzmanowskich (2010); doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego (2000) i lwowskiej Akademii Sztuk Pięknych (2008).
Jeden z najwybitniejszych współczesnych malarzy tworzących w Polsce. Jego niepowtarzalny styl kształtował się na skrzyżowaniu tradycji Zachodu i Wschodu: surrealizmu (z którym zetknął się w środowisku Grupy Młodych Plastyków) i sztuki bizantyńskiej, zwłaszcza malarstwa ikon (które poznał podczas rocznego pobytu w greckokatolickiej ławrze studytów pod Lwowem, 1942-43). Surrealizm nadał jego malarstwu atmosferę dwuznaczności i tajemnicy, z ikony zaczerpnął hieratyczność, mocny kontur i płaskość form, oraz specyficzny, pozbawiony modelunku typ figuracji. Od początku uprawiał równolegle malarstwo przedstawiające i bezprzedmiotowe, jednak to właśnie praktykowanie abstrakcji – redukującej rzeczywistość do podstawowych, oczyszczonych z przypadkowości elementów – dało mu umiejętność bezbłędnej, kolorystycznej i przestrzennej kompozycji. Pierwsze abstrakcje zbudowane były z rytmicznych, dopełniających się trójkątów i czworokątów; podobny typ organizacji płaszczyzn powtarzał się później zarówno w pejzażach miejskich, krajobrazach, jak i scenach figuralnych. W malarstwie Nowosielskiego można wyróżnić ulubione, powracające tematy: górskie pejzaże, cerkiewki, motyw kolejki, martwe natury z naczyniami, portrety – jednak głównym tematem pozostaje kobieta i jej ciało, malowane z silnym wyczuciem erotyzmu, oraz solennością i pietyzmem należnym sztuce sakralnej. Sztuka Nowosielskiego jest przykładem spójnej estetyki, znajdującej swoje teoretyczne uzasadnienie w teologii ikony. Istotną dziedziną twórczości Nowosielskiego jest religijne malarstwo ścienne, należące do najwybitniejszych współczesnych realizacji sakralnych; zaprojektował wystrój wielu świątyń rzymskokatolickich, greckokatolickich i prawosławnych, zarówno polichromię, jak ikonostasy, drogę krzyżową, witraże, a nawet sprzęty czy szaty liturgiczne. Jego malarstwo ścienne cechuje bogaty program teologiczny, zmysł monumentalny i dbałość o harmonię całości (m.in. Kętrzyn 1954, Zbylitowska Góra 1956, Jerzmanowice 1960, Jelonki 1964-65, Wesoła 1976-79, 1987-89, Azory w Krakowie 1978, Tychy 1981-85, Górowo Iławeckie 1983-84, Lourdes 1984, Bielsk Podlaski 1985, Wrocław 1987, Biały Bór 1992-97, Kraków 1993-95)
Autor wnikliwych, erudycyjnych rozpraw i esejów z pogranicza teologii, filozofii i teorii sztuki (Inność prawosławia 1991); swoje poglądy na religię i sztukę wyraził także w licznych wywiadach, m.in. w słynnych rozmowach ze Zbigniewem Podgórcem (Wokół ikony 1985, Mój Chrystus 1993, Mój Judasz 2009). Od 1990 roku artysta współpracował z galerią Teresy i Andrzeja Starmachów, czego efektem było m.in. założenie Fundacji im. Zofii i Jerzego Nowosielskich (1996), wspierającej rozwój sztuki współczesnej.

Krystyna Czerni

„Spełniło się moje największe marzenie o stworzeniu całej świątyni (…). Od dziecka marzyłem, żeby zaprojektować obiekt sakralny. Współpracowałem z architektami, robiłem polichromie, ale to były kawałki. A chciałem stworzyć coś od podstaw”.

Jerzy Nowosielski 1998


„(…) chciałoby się powiedzieć, że i dziś w pewnym stopniu pozostaje pytanie i wyzwanie dla szczególnej recepcjiї, teologicznego zgłębienia całej treści i wymowy architektury, stylu, i ikony nowo zbudowanej cerkwi – Białoborskiego Sanktuarium Matki Bożej – „Matki Tułaczy” autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego - twórcy uznanego na całym świecie przez największe autorytety artystyczne.
Cerkiew w Białym Borze pozostaje nie tylko wyjątkowym miejscem dla ikony, dla jej „spoglądania” wewnątrz świątyni, ale jednocześnie należy mocno podkreślić, że na zewnątrz, cała cerkiew, stanowi wyjątkową  „ikonę” dla świata zewnętrznego. Jest ona świadectwem dla świata. Bo zaświadcza i uświadamia temu światu o innym świecie – pożądanym.”

ks. Józef Ulicki – inicjator budowy

---