Kołtki

Sołtys Grażyna Leśniewska

Miejscowości wchodzące w skład sołectwa Kołtki: Kołtki, Bagniewko, Kierzkowo, Kosobudy, Miłkowo, Rzyszczewko, Zduny.
Liczba mieszkańców sołectwa: 160






1. NAZWA MIEJSCOWOŚCI: KOŁTKI

2. NAZWY DAWNE: Holkewiese

3. PIERWSZA WZMIANKA: XIII w., 1444 rok, 1590 rok.

4. HISTORIA - ZARYS.

W średniowieczu część wsi wraz z gruntami należała do miasta Koszalina. W 1560 roku miejsce to zwano: „ Ort Holtz au der polnischen Grenze bei der Holteke Wiesen". Nieznana jest dokładna data lokacji wsi. W XVIII wieku Kołtki podzielone na a,b,c i d były wsią szlachecką stanowiącą lenno dziedziczne rodziny von Munchow ( a,b,c ) i rodziny von Lettow ( d). Pod koniec XVIII wieku i na pocz. XIX wieku przeszły w ręce Lettowów. W 1784 roku były we wsi 2 folwarki, folwark leśny Gostkowo, 2 karczmy i 26 domów. Mieszkał w niej kowal, nauczyciel, pięć rodzin chłopskich, 8 półrolnych. W 1867 roku w Kołtkach były dwie siedziby szlacheckie, szkoła, dom kościelnego i 16 domów. W tym czasie części a, b i c, posiadała wdowa po majorze Bogusławie Wawrzyńcu von Lettow. Właścicielem części d był von Pressenthm. W latach 1890 - 93 w Kołtkach były 33 nowe gospodarstwa i resztówka majątku, należąca do gminy. Właścicielem jej w 1939 roku był Emil Bethge. W tym czasie w samej wsi istniało 18 gospodarstw, a w obrębie gruntów należących do Kołtek 32 małych gospodarstw chłopskich. Po 1945 roku - majątek upaństwowiono, założono PGR.

5. INSTYTUCJE KOŚCIELNE I KOMUNALNE:
 

Kościół - neogotycki, zbudowany w II pół. XIX wieku.

Dwór - zniszczony po 1945 roku

6. UKŁAD WSI

Lokacyjny - owalnica z nieregularnym, zbliżonym w kształcie do owalu nawisem
Przekształcenia/ zmiany - XVIII wiek - założenie zespołu dworskiego we wschodniej części wsi, rozbudowanego zapewne w XIX wieku

Współczesny - czytelny układ owalnicowy, zmieniony w południowej części wsi ze względu na wyburzenie części zabudowy i mieszkalnej i gospodarczej, przebudowa dawnego budynku szkoły, przebudowa budynku karczmy ( obecnie mieści się w nim sklep), oraz zmiany w krajobrazie wsi, w części północno - wschodniej gdzie usytuowano osiedle bliźniaczych domów dla pracowników miejscowego PGR.

7. UKŁAD ZAGRÓD

Tradycyjny - na terenie wsi, częściej w osadach jednodworcznych występuje typ „B" wywodzący się z XVIII wiecznego typu zagrody osadniczej - z budynkiem szerokofrontowym usytuowanym szczytowo do drogi, typ A i Al - duże zagrody chłopskie z domem mieszkalnym posadowionym przy ulicy z budynkami inwentarsko – gospodarczymi i stodołą usytuowanymi wzdłuż boków podwórza. Ponadto, występuje typ D - zagroda 2 budynkowa, typowa dla gospodarstwa chłopa bezrolnego.

Współczesny zachowane tradycyjne typy zagród; w części północno – wschodniej współczesne zagrody dwubudynkowe z bliźniaczym domem mieszkalnym od drogi i niewielkim budynkiem'gospodarczym w głębi działki

9. ZABUDOWA

Mieszkalna - występuje typ I - tradycyjny typ chałupy ryglowej, szerokofrontowej i przekształcony typ IA ( zabudowa wsi oraz zabudowa osad jednodworcznych - rozproszonych wśród zalesionych pagórkowatych terenów wokół Kołtek), sporadycznie występuje typ III, VI, V i IV.Gospodarcza - jak w większości wsi gminy - zabudowa gospodarcza - murowana, a stodoły drewn./mur. pochodząca z początku XX wieku i z lat 20-tych.

10. ZIELEŃ KOMPONOWANA I CMENTARZE

Cmentarz przykościelny - na wyniesieniu wzmocnionym kamieniem naturalnym, obsadzony szpalerem klonowo - lipowym. Nieczytelny układ nagrobków ( zachowane pojedyncze egzemplarze - z k. XIX wieku)

Cmentarz ewangelicki założony w połowie XIX wieku

Park podworski - krajobrazowy XIX wiek z układem wodnym: strumieniem dzielącym park na osi pn.-wsch. : pd. -zach. systemem stawów wodnych. Drzewostan o składzie gatunkowym rodzimym

Obsadzenia dróg - aleja lipowa - główna droga wiejska. Od strony Kaliskiej – aleja klonowa.

Obsadzenia zagród - zagrody wygrodzone szpalerami świerków ( zabudowa mieszkalno - gospodarcza + ogrody), w koloniach usytuowanych na pd. - wsch. od wsi.

11. KRAJOBRAZ

Położone w północnej części gminy, w malowniczym terenie o zróżnicowanej, bogatej rzeźbie terenowej. Wokół wsi liczne małe oczka wodne. Zabudowa wiejska w otoczeniu zieleni wysokiej o zróżnicowanym pokroju, skontrastowanej formie koron zdecydowanie kontrastuje z powierzchnią otaczających wieś pól. Od strony zachodniej i południowo - zachodniej do gruntów wiejskich przylega ściana lasu.

12. STAN ZACHOWANIA

Układu wsi - zachowany historyczny układ przestrzenny wsi wraz ze zmianami. Zachowany
Układu zagród - występują wszystkie historycznie istniejące w tej wsi typy zagród z dominującą zagrodą typu B

Zabudowy - zachowane typy zabudowy mieszkalnej z dominującym typem I
i przekształconym IA ( większość w zabudowie osad jednodworcznych

Zieleni komponowanej i cmentarzy; park zaniedbany, zieleń nie pielęgnowana; samosiewy, liczne podrosty krzewów; zaniedbany, zniszczony układ wodny. Cmentarz ewangelicki zniszczonym, większość nagrobków usunięta, zachowane tylko nieliczne. Czytelne granice cmentarza, podkreślone szczątkowymi szpalerami drzew , nieczytelne granice kwater. W części pn.-zach - współczesne pochówki.

Cmentarz przykościelny - czytelne granice, podkreślone szpalerami lip i klonów, nagrobki zniszczone; zachowane pojedyncze cokoły, krzyż nagrobny zamontowany w zachodnim szczycie kościoła