Sołtys Józef Bafia

Miejscowości wchodzące w skład sołectwa Sępolno Małe: Sępolno Małe
Liczba mieszkańców sołectwa Sępolno Małe: 69








1. NAZWA MIEJSCOWOŚCI: SĘPOLNO MAŁE

 

2. NAZWY DAWNE: Klein Karzenburg

 

3. PIERWSZA WZMIANKA ; 1570 rok - data lokacji wsi.

 

4. HISTORIA - ZARYS. Wieś założona w 1570 roku przez braci Asmusa i Ewalda von Lettow W 1590 roku podzielona była na dwie części: jedna o wielkości 123 łanów należała do rodziny von Lettow, a druga o wielkości 10 łanów ziemi do rodziny von Massow. W XVIII wieku Sępolno było podzielone na 4 części. Istniały 4 folwarki we wsi, a także cztery leżące poza nią. W tym Cybulin. Były 23 domy ( dymy ), kuźnia, kościół z filią w Drzewianach, należący do synodu w Bobolicach. We wsi mieszkało 10 rodzin chłopskich, 2 półchłopów, 6 komorników, l bakałarz. Część (a) stanowiła własność Joachima Fnedncha von Lettow, część (b) z siedzibą szlachecką, folwarkiem w Cybulime, karczmą do Heinricha Ludwiga von Lettow, który odziedziczył je po Joachimie Christiame v. L. i sprzedał na 20 lat z prawem odkupu Timotheusowi von Schmettau. Ta część została odkupiona w 1744 roku przez majora Friedricha Wilhelma v. Lettow. W 1764 roku major sprzedał je wraz z innymi swoimi dobrami Joachimowi von Kleist. Transkacja ta została zasądzona i już w 1776 roku dobra majątku (b) zostały przyznane Heinrichowi Ludewigowi von Lettow. Sępolno (c) było w tym czasie w posiadaniu Adama Christiana von Lettow, który odziedziczył je po śmierci swojego ojca. Sępolno (d) było w posiadaniu od 1708 roku Caspara Ewalda v. Lettow, a po jego śmierci jego brata kapitana Christiana Bogislawa. Sępolno (d) zostało sprzedane z prawem odkupu Friedrichowi von Gustkowsky. W 1837 roku majątek został rozparcelowany między chłopów. Pozostałe części rodzina von Lettow sprzedała Kurtowi Niemeyerowi i Franzowi Treichelowi. Późniejszym właścicielem był August Salomann. Na początku XX wieku (?) zadłużony majątek przejął urząd podatkowy i Pomorski Bank ziemski. W okresie międzywojennym we wsi znajdowało się 15 dużych gospodarstw rolnych.

 

5. INSTYTUCJE KOŚCIELNE I KOMUNALNE:

Kościół szkieletowy - zbudowany około 1700 roku, z fundacji ówczesnego właściciela wsi, remontowany w XVIII, XIX wieku i w latach - 80 - 90 tych wieku XX wieku ( remont nieukończony). Kościół orientowany jednonawowy, założony na planie prostokąta z trójkątnym zamknięciem od strony wschodniej. Przykryty dachem pięciopołaciowym z wbudowaną od zachodu wieżą, oszalowaną deskami, pokrytą gontem. We wnętrzu zachowany XVII - wieczny ołtarz główny, ambona barokowa z 1693 roku, empora zachodnia oraz dzwon z 1843 roku. Kościół otoczony placem - dawnym cmentarzem.

Krzyż przydrożny - drewniany, ustawiony po 1945 roku we wschodniej części wsi.
Budynek szkoły - murowany, wzniesiony w początkach XX wieku, założony na planie prostokąta, nakryty dachem naczółkowym. Ze względu na kubaturę – budynek zdecydowanie wyróżnia się w zabudowie wiejskiej.

 

6. PRZEMYSŁ. TECHNIKA

Nawierzchnia dróg - Główna droga wiejska oraz droga w kierunku cmentarza brukowane.

Wieża trafo - murowana, wzniesiona w latach 30-tych naszego wieku.

 

7. UKŁAD WSI

Lokacyjny - owalnica z nawsiem zbliżonym w kształcie do trójkąta ze stawem w zachodniej części.

Przekształcenia zmiany - Wg. mapy z końca XIX wieku droga po południowo - wschodniej stronie nawsia, jej pd- wsch. Pierzeja była zabudowana zagrodami w nieregularnym układzie, podobnie jak droga wiejska przebiegająca na osi pd - pn. Zgodnie z mapą z lat 30-tych - zabudowa przy tych drogach została zagęszczona. Rozbudowie uległy również działki położone przy drodze wiodącej na północny - zachód w kierunku cmentarza, a także przy drodze po północnej stronie nawsia. Po 1945 roku – zmiany w układzie przestrzennym wsi wynikające ze zniszczenia większości zagród.

Współczesny - tradycyjny - owalnica wraz z przekształceniemi.

 

8. UKŁAD ZAGRÓD

Tradycyjny - typ B - wywodzący się z tradycji XVIII wiecznych zagród - zagroda na wąskiej działce siedliskowej z szerokofrontowym domem posadowionym szczytowo do drogi, z budynkami gospodarczymi zlokalizowanymi wzdłuż boków działki; typ C - z domem szerokofrontowym posadowionym na prostokątnej działce, w głębi siedliska, z budynkami ustawionymi szczytem, bądź kalenicowo do drogi i wzdłuż boku działki.

Uzupełniający tradycyjny - typ A i A ł duże zagrody 4 i 3 - budynkowe z domem ustawionym kalenicowo do drogi i zabudowaniami gospodarczymi wzdłuż boków działki.; zagroda dwubudynkowa - typ D.

Współczesny - zachowane tradycyjne i uzupełniające tradycyjne

 

9. ZABUDOWA

Mieszkalna - tradycyjny typ ryglowej chałupy I, przekształcony w IA, wiele budynków mieszkalnych - k. XIX wieku i pocz. XX w. murowanych w typie IV - wzorowanych na typie folwarcznego budynku mieszkalnego - pocz. XX wieku, lata 20-te XX wieku, typ III - murowany - pocz. XX w. oraz typ II - murowany z pocz. XX w.

Gospodarcza - stodoły i budynki inwentarskie - drewn./mur i murowane z pocz. XX w.

 

10. ZIELEŃ KOMPONOWANA I CMENTARZE

Cmentarz ewangelicki - założony w połowie XIX wieku(?) na planie rombu w północno -zachodniej części wsi, wygrodzony szpalerami świerków. We wnętrzu czytelny układ nagrobków z zachowanym wyposażeniem - metalowymi krzyżami i płytami nagrobnymi.

Cmentarz przykościelny - założony przypuszczalnie w k. XVII wieku, na owalnym placu, położony na wyniesieniu w zachodniej części wsi wygrodzony niskim kamiennym murem i obsadzony lipami. Brak nagrobków i mogił. Teren cmentarza i kościoła ujęty starodrzewiem
Obsadzenia zagród - nieregularne, malownicze zadrzewienia; starodrzew lipowy, świerkowy; brzozy